Dit is een uitgeschreven versie van een bijdrage door Ndumiso uit Zuid-Afrika op een discussie over de situatie in de wereld tijdens de bijeenkomst van het Project voor een Revolutionaire Marxistische Internationale op 14 december 2024.
Door Ndumiso uit Zuid-Afrika
In het algemeen bevinden we ons in een periode die wordt gekenmerkt door oorlog, genocide, en toenemende gevolgen van de klimaatramp . Dit jaar was het warmste jaar ooit door kapitalistische activiteiten die leiden tot de vernietiging van de natuurlijke omgeving.
De nieuwe koude oorlog is nog steeds een factor in de situatie naast de concurrentie van en tussen de verschillende regionale machten. De economische groei over de hele wereld is nog steeds vrij traag na de pandemie. Veel economieën in Europa zijn bijvoorbeeld niet gegroeid in het tempo dat eerder werd verwacht. Hetzelfde geldt voor China en de VS. De imperialistische machten proberen wereldwijd hun winsten op te krikken.
40 jaar geleden werd er een toneelstuk gepubliceerd door Zakes Mda. Het stuk was getiteld “We zullen zingen voor het vaderland” en beschreef hoe ongelijkheid en onrechtvaardigheid voortduren in postkoloniale landen. Het beschreef hoe de leiders van bevrijdingsbewegingen hun eigen vrijheidsstrijders de rug toekeren als ze eenmaal aan de macht zijn. In 2024 spelen dezelfde processen nog steeds.
De ongelijkheid is duidelijk zichtbaar in heel Afrika en het herinnert ons eraan dat onder het kapitalisme de rijkdom geconcentreerd is in een erg klein aantal handen. In 2023 controleerde de rijkste 1% in Zuid-Afrika bijvoorbeeld 55% van de rijkdom in het land. Daarmee was het de meest ongelijke samenleving ter wereld. Maar er is een vergelijkbare trend zichtbaar in andere landen in Afrika bezuiden de Sahara. Statistieken suggereren dat vorig jaar in heel Afrika ten zuiden van de Sahara de rijkste 10% goed waren voor 56% van het totale inkomen.
Dit betekent dat mensen die in extreme armoede leven, worden geconfronteerd met aan de overkant van de sociale kloof een overdaad aan rijkdom. Dit voedt natuurlijk de woede binnen de arbeidersklasse. Bovendien betekent de polycrisis waarin het kapitalistische systeem zich momenteel bevindt dat de heersende klasse de druk op de arbeidersklasse heeft opgevoerd. In feite schuiven ze hun verantwoordelijkheid om het systeem overeind te houden af op de meest onderdrukten in de samenleving. Dus net als in andere delen van de wereld vertrouwen de elites op het gebruik van bruut geweld om de controle te behouden. En ze hebben ook gemanoeuvreerd om aan de macht te blijven ondanks de ontelbare golven van massale actie.
De manoeuvres van imperialisten zoals die in Rusland hebben ook invloed op andere regio’s, bijvoorbeeld in Syrië. Terwijl de Russische imperialisten hebben geprobeerd om Frankrijk te vervangen als de dominante macht in delen van Afrika, heeft hun nederlaag in Syrië nu nieuwe vragen opgeroepen. Het valt nog te bezien welke impact het omverwerpen van Assad op andere regio’s zal hebben. Maar de boodschap is tot nu toe dat het mogelijk is om regimes omver te werpen die te groot lijken om te falen.
Dit jaar vonden in veel landen, waaronder Kenia, belangrijke protesten plaats die laten zien hoe ontevreden jongeren zijn met het huidige oude leiderschap. Naast protest tegen feminicide gingen de jongeren de straat op tegen de voorgestelde belastingverhogingen in Kenia. Hun strijd verschilt niet van de ontberingen die mensen voelen in een land als Bangladesh, waar ze lijden onder de gevolgen van de schuldencrisis.
Meer dan de helft van de 1,4 miljard mensen in Afrika is rond de 20 jaar of jonger. En volgens voorspellingen zullen er in 2050 meer dan 2,4 miljard mensen in Afrika wonen. Maar ondanks de jeugdigheid van de bevolking worden veel landen op het continent geregeerd door oude leiders. De dictator in Kameroen, Paul Biya, is bijvoorbeeld 91 jaar oud. Onvermijdelijk is het voor veel jongeren moeilijk om vertrouwen te hebben in de voormalige bevrijdingsbewegingen die vandaag nog steeds aan de macht zijn.
De regering in Zuid-Afrika, onder leiding van het ANC, is al 30 jaar aan de macht. En de regerende partij in Zimbabwe is al 44 jaar aan de macht. Veel jongeren vinden dat de leiders van dit soort bewegingen te oud zijn om zich druk te maken over uitdagingen als gendergelijkheid of klimaatverandering. Dit komt omdat ze waarschijnlijk niet lang genoeg zullen leven om de volledige gevolgen van deze catastrofes te ondervinden. Daarnaast is gebleken dat ze machtshongerig en corrupt zijn en zich alleen maar richten op persoonlijk gewin.
Ten derde zijn ze er niet in geslaagd om de levensomstandigheden van de bevolking in het algemeen te verbeteren. Dit jaar waren er publieke demonstraties met duizenden mensen die verontwaardigd zijn over de houding van de politieke elites ten opzichte van de rampzalige omstandigheden waarin vrouwen leven in bijvoorbeeld Kenia.
Pogingen om deze leiders uit de macht te stemmen werden in veel landen beantwoord met verkiezingsfraude. Dit gebeurde onder andere door het kopen van stemmen en het creëren van spookkiezers. In Mozambique waren er bijvoorbeeld plaatsen met een opkomst van 105%. En dit is beantwoord met protesten, die zijn geëscaleerd. Ze begonnen nadat twee leden van de oppositie waren vermoord. In deze protesten lieten meer dan 100 mensen het leven.
De boodschap van het regime is dus duidelijk. Ze zijn bereid geweld te gebruiken om hun decennialange bewind te handhaven. De protesten hebben geleid tot het sluiten van de grenzen met andere landen zoals Zuid-Afrika. Sinds het begin van de protesten heeft dit gevolgen gehad voor landen als Zuid-Afrika en Zambia. Er is een lange geschiedenis waarin deze regeringen elkaar beschermen nadat beschuldigingen van onwettige verkiezingen naar buiten zijn gekomen.
Dit is een van de redenen waarom de mensen zo vastbesloten zijn om door te gaan met de protesten. Mensen hebben erop gewezen dat de regerende partij in Zuid-Afrika deze regeringen in andere landen vaak heeft beschermd. Om de aandacht daarvan af e leiden, richten de machthebbers zich op het tot zondebok maken van arme migranten uit landen als Nigeria, die alleen maar proberen om in Zuid-Afrika een bestaan op te bouwen. Tussen januari 2022 en augustus 2024 werden ongeveer 90.000 mensen gedeporteerd van Zuid-Afrika naar andere landen in Afrika.
De Zuid-Afrikaanse “regering van nationale eenheid” wordt een “regering van onbegrip” genoemd, bestaande uit corrupte individuen, carrièristen en zelfs een veroordeelde gangster.
Hoewel de Zuid-Afrikaanse regering in staat was om een uitspraak van het Internationaal Strafhof te verkrijgen over de crisis in Gaza, zien mensen dit als hypocriet omdat ze zwijgen over de crisis waar mensen binnen hun eigen grenzen mee te maken hebben. Zuid-Afrika wordt gezien als een land dat probeert een regionale imperialistische overheersing uit te bouwen of te versterken. Dat is ook de reden waarom vriendschappelijke banden worden onderhouden met andere oude machthebbers in de regio.
De vluchtelingenorganisatie van de VN schat dat sinds april vorig jaar 11 miljoen mensen, waaronder 5 miljoen kinderen, ontheemd zijn geraakt in Soedan. In deze crisis zijn er andere landen die een destructieve rol spelen, zoals Rusland, dat heeft geprobeerd om beide strijdende partijen in dit conflict te financieren. Dit conflict begon natuurlijk een paar jaar nadat het Soedanese volk in opstand kwam tegen de langdurige dictator al Bashir. De revolutie van het volk werd beantwoord met een gewelddadige contrarevolutie die in de loop der jaren alleen maar erger is geworden.
In Oeganda werd vorig jaar een van de meest repressieve wetten tegen relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht aangenomen. Er kwam veel kritiek op, maar veel mensen durfden zich niet uit te spreken omdat die wet ook de doodstraf met zich mee kon brengen. In een ander Oost-Afrikaans land, Kenia, is gedemonstreerd tegen het hoge aantal vrouwenmoorden. Helaas werden deze protesten beantwoord met repressie door de politie, waarbij demonstranten werden bestookt met traangas. Maar deze protesten zijn heel belangrijk omdat ze inspiratie geven voor protest in andere delen van het continent, zoals in Mauritanië.
In Mauritanië worden seksueel geweld en verkrachting niet als een misdaad beschouwd. Maar dit jaar zijn duizenden mensen gaan demonstreren, vooral nadat berichten waren opgedoken over een gruwelijke aanval die plaatsvond in het huis van een jonge studente, uitgevoerd door een groep mannen terwijl haar vader ook in het huis aanwezig was. Deze protesten hebben de discussie over het invoeren van een wet weer aangewakkerd. Er was een wet voorgesteld in 2016, maar dat proces was eerder gestopt.
We zagen dat jonge mensen een belangrijke rol spelen in de strijd tegen sommige onrechtvaardigheden en ongelijkheden op het continent. Dat is bemoedigend en de oude mannen die vandaag aan de macht zijn zullen de komende jaren op ernstig en groeiend verzet van onderuit botsen.
