Met pijn in het hart nemen we afscheid van Nadia Donckerwolcke die op vrijdagavond 21 december plots overleden is aan een hartfalen. Op 86-jarige leeftijd bleef Nadia nauw betrokken bij de werking van Steunpunt Anti-Fascisme, las ze op een indrukwekkend ritme boeken en genoot ze van regelmatige politieke discussies.
Door Geert Cool
Nadia was decennialang actief als revolutionair communiste. Ze was militante van de KPB, de Communistische Partij van België. Ze hielp bij het nalezen van materiaal en als vertaalster aangezien haar Frans even goed was als haar Nederlands. Bij het uiteenvallen van de KPB behield Nadia haar overtuiging en haar engagement. Als vrijgevochten revolutionair behield ze steeds een open blik. Naast haar antifascistische engagement was ze enkele jaren als vrijwilligster actief bij initiatieven verbonden met de PVDA, zoals de abonnementendienst van toen nog weekblad Solidair. Met haar kenmerkende vastberadenheid overtuigde ze heel wat lezers van Solidair om hun abonnement te verlengen of te vernieuwen. Begin deze eeuw was ze enkele keren verruimingskandidaat op PVDA-lijsten. In 2012 was ze kandidaat op de lijst van Rood voor de gemeenteraadsverkiezingen.
Het antifascisme was steeds een belangrijk onderdeel van haar engagement. Binnen Steunpunt Anti-Fascisme en andere initiatieven zocht ze altijd samenwerking met strijdbare antifascisten op. Ze was al jarenlang actief in de antifascistische beweging en stond al die jaren dicht bij voortrekkers van SAF, zoals Regine Beer die in haar buurt woonde. In 2003 werd ze lid van het bestuur van SAF. Nadia was nog steeds goed bevriend met Juliette Van Espen, een stichtend lid van SAF, met wie ze elk weekend telefoneerde.
Toen er vanaf de eeuwwisseling een stelselmatige werking van LSP en de campagne Blokbuster ontstond in Antwerpen, waren er meteen goede contacten met Nadia. Ze bood meermaals steun van SAF aan voor acties en probeerde enkele Blokbuster-activisten richting SAF te sturen. Uiteindelijk slaagde ze daar ook in. Onder meer op het verjaardagsfeestje toen Nadia 80 werd, zorgde ze ervoor dat de nodige connecties werden gelegd. Ze trok aan mijn mouw en sprak meermaals Andrej aan, met wie ze haar passie voor Joegoslavië deelde. Nadia probeerde elk jaar naar Dubrovnik te gaan om daar haar antifascistische kameraden op te zoeken, een reis die de afgelopen jaren moeilijker werd vanwege haar gezondheid. Ze sprak vloeiend Servo-Kroatisch.

Daarnaast was Nadia jarenlang een vaste lezer van maandblad De Linkse Socialist, een krant die ze apprecieerde. Regelmatig belde ze met opmerkingen of aanvullingen op artikelen. In het bijzonder artikelen over het antifascistisch verzet doorheen de geschiedenis werden gedetailleerd gelezen. Foutjes, al was het maar in een voetnoot, werden meteen aan kritiek onderworpen. Terecht! Van een voormalig corrector in een drukkerij kan je niet anders verwachten.
Nadia las veel boeken, ze had steevast een lijstje in bestelling via verschillende boekenwinkels. Veel Franstalige werken, zowel rond politiek, geschiedenis als psychologie. Alle boeken waren strikt alfabetisch geordend in verschillende boekenkamers, een droom voor elke boekenliefhebber. Toen ik haar collectie eens bewonderde, deed ze me een zeldzaam exemplaar van ‘Vie et mort de Trotsky’ door Victor Serge cadeau. Als liefhebber met een véél bescheidener collectie, maar eenzelfde gehechtheid aan boeken, wist ik dat dit veel betekende.
Recent lazen we beiden enkele boeken over de verzetsgroep van Manouchian, waarbij het opvallend was dat Nadia ervoor openstond om haar vroegere negatieve kijk op Mélinée Manouchian en het verhaal over het mogelijke verraad die de groep de das omdeed lichtjes bij te sturen. Ze besefte dat die kijk het product was van de PCF-propaganda. Het was een thema waarover we de afgelopen maanden meerdere voormiddagen in gesprek gingen bij een koffietje in haar vaste stamkroeg om de hoek.
We wisselden boeken uit, maar doorgaans ging het gesprek al gauw over in een les over feiten en inzichten, waarbij Nadia haar brede kennis overdroeg. Toen we op reis door het toeval en een zoektocht naar goed weer op een camping op minder dan een uur rijden van Limoges beland waren, verplichtte Nadia ons over de telefoon om Oradour-sur-Glane te bezoeken. Dat dorp werd verlaten, uitgemoord en uitgebrand in de toestand van 1944 achtergelaten en kan nu als aangrijpend monument bezocht worden.
Deelname aan activiteiten werd de laatste jaren moeilijker door gezondheidsproblemen. Op 1 mei was Nadia er samen met haar André nog altijd bij en ze ging met kameraden naar activiteiten van de Grijze Geuzen. Ze genoot van discussies met vrienden en kameraden, onder meer met haar goede vriendin Paulette. Betogingen en avondvergaderingen lukten niet meer. Na elke antifascistische betoging of actie in Antwerpen belde ze echter steevast om te vragen hoe het was. Desnoods op een zondagochtend om half acht of ’s avonds laat. Het was een uitdrukking van een antifascistisch en revolutionair engagement dat tot op het laatste moment bijzonder sterk was bij Nadia. We zullen haar missen, de antifascistische linkerzijde in Antwerpen staat zonder haar zwakker.