In de nacht van 28 op 29 oktober stortte meer dan 600 liter regen per kubieke meter neer in de straten van Valencia. Dit veroorzaakte een van de dodelijkste klimatologische tragedies in het Spanje van de 21e eeuw. Het dodental steeg tot meer dan 200 en de Spaanse bevolking ging de straat op om te protesteren tegen de passieve houding van de regering tegenover de klimaatramp.
door Odilon (Luik) uit maandblad De Linkse Socialist
Dodelijke gevolgen van besparingen
Carlos Mazon, president van de regio Valencia, werd verantwoordelijk gehouden voor de tragedie en bood op 15 november zijn excuses aan de bevolking van Valencia aan, onder het boegeroep van de betogers. Het was een halfhartige verontschuldiging, die zijn verantwoordelijkheid afzwakte onder een laag van kwade trouw en oneerlijke insinuaties. Dit kon de woede van de slachtoffers niet bedaren. In feite maakte de inadequate reactie van de autoriteiten op de overstromingen de situatie alleen maar erger: waarschuwingsberichten werden pas enkele uren na het begin van de ramp naar de bevolking gestuurd en de regering weigerde brandweerlieden uit naburige steden te laten helpen. Achter deze rampzalige en dodelijke beslissingen ligt een veel dieper probleem.
Besparingen in de zorg en het onderwijs om belastingverlagingen aan de rijksten cadeau te doen, droegen bij aan het falende beleid van de neoliberale en conservatieve regering. Dit maakte de ramp in oktober erger. Het is niets nieuws voor kapitalistische regeringen om te vervallen in botte klimaatontkenning, en Spanje was geen uitzondering. Het weerfenomeen “Gota fria” (koude druppel) dat Valencia trof, is niet nieuw maar komt veel vaker voor door de opmars van de opwarming van de aarde. De gevolgen worden erger door de verstedelijking en bodemafdekking. Dit alles wordt voortdurend ontkend door de kapitalisten, die zoals steeds hun winsten als absolute prioriteit stellen. We zien tevens het bewijs van een gebrek aan interesse in de gevolgen van klimaatverandering vanwege de Spaanse regering, die duidelijk niet voorbereid is om met deze rampen om te gaan.
Solidariteit verzacht de gevolgen van overstromingen
De recente gebeurtenissen in Spanje toonden ook de indrukwekkende solidariteit die mensen tonen in tijden van crisis. Omdat ze er niet op konden vertrouwen dat de regering hen effectief zou helpen, konden de slachtoffers van de overstroming enkel vertrouwen op andere mensen uit de werkende klasse.
Duizenden mensen van over de hele wereld schoten de slachtoffers te hulp, zowel van ver als ter plaatse. De beelden van de machteloze koning die door de menigte werd uitgescholden laten ook zien dat woede een drijvende kracht was achter de solidariteit van de bevolking.
En in België?
Als we de ramp in Spanje zien, kunnen we niet voorbij aan de gelijkenissen met de Belgische situatie. In juli 2021 waren er de dodelijke overstromingen in de regio rond de Vesper. Het aantal doden als gevolg van hittegolven neemt ook toe. In 2022 ging het om 1.200 doden als gevolg van hittegolven en het rampzalige beheer ervan door de overheid. De cijfers zijn verontrustend, maar de verschillende regeringen houden zich van de domme. Er komen hoogstens beperkte maatregelen die grotendeels ontoereikend zijn tegenover de omvang van de klimaatschade.
Dezelfde kapitalistische logica zet de regering ertoe aan om deze kwestie te verwaarlozen. De bevolking hier loopt evenzeer als die van Valencia het risico om in een gelijkaardige rampzalige situatie zonder hulp terecht te komen.
Als er lessen te leren zijn uit deze recente gebeurtenissen, dan is het natuurlijk om te beginnen dat we ons vertrouwen niet kunnen stellen in traditionele neoliberale partijen, maar ook dat solidariteit nog steeds mogelijk is en kan versterkt worden in een tijdperk van extreme kapitalistische crisis.
De klimaatcrisis is hier en we moeten ons er nu aan aanpassen en ons grondgebied volledig heroverwegen, van stadsplanning – door de nieuwe norm van extreme klimaatgebeurtenissen te integreren – tot rivierbeheer. Dit betekent uitbreiding van openbare diensten en civiele bescherming, met middelen die in verhouding staan tot de risico’s en behoeften, evenals een openbaar plan om gebouwen wijk voor wijk in het hele land te isoleren om de uitstoot van broeikasgassen door verwarming te beperken.
Dit vereist ook maatregelen zoals de onteigening van gebouwen die leegstaan om ermee te speculeren, zodat deze kunnen gebruikt worden om slachtoffers van rampen te huisvesten, of de onteigening van grote verzekerings- en bouwbedrijven zodat deze sectoren onder de democratische controle en het beheer van de gemeenschap worden geplaatst. Op deze manier kunnen we onze uitstoot verminderen en tegelijkertijd mensen en hun leefomstandigheden beschermen. Het is essentieel dat linkse organisaties en vakbonden hun voorstellen en acties richten op wat nodig is om de klimaatdreiging aan te pakken, niet op wat acceptabel is binnen het keurslijf van het kapitalistische systeem!