Uit angst voor de overwinning van Donald Trump riepen de Europese groene partijen, waaronder Groen en Ecolo, de radicale activiste Jill Stein op om haar kandidatuur in te trekken en zich achter Kamala Harris te scharen. Het was een uiting van een echte bezorgdheid van miljoenen mensen over de hele wereld voor de autoritaire, racistische en antifeministische agenda van Trump. Maar laten we eerlijk zijn: vertrouwen op de Democraten om het Trumpisme te verslaan, is als het afzagen van de tak waarop je zit.
door Nicolas Croes
Aan deze kant van de Atlantische Oceaan is de situatie regelmatig extreem karikaturaal voorgesteld: een oude racistische witte man tegenover een jongere zwarte vrouw. De framing verklaart niet waarom vrouwen en mensen van kleur samen goed zijn voor 59% van de Trump-kiezers. Het lijkt erg vreemd, maar het electoraat van Trump is vrouwelijker en meer divers geworden.
Erfenis van vier jaar Democratisch presidentschap
Daniel Zamora, professor sociologie aan de ULB, wees er de dag na de verkiezingen op dat “meer dan een derde van de kiezers aangaf dat de economie hun grootste prioriteit was, terwijl slechts 11% immigratie aangaf. En van degenen die zich zorgen maken over de toestand van de economie, verkiest 80% Donald Trump boven Kamala Harris. Tot slot denkt slechts 20% van de Amerikanen dat ze beter af zijn dan in 2020.” (1)
Hij vervolgt: “De focus op het ‘fascistische gevaar’ en een mogelijk ‘einde van de democratie’ (…) heeft ons helaas doen vergeten dat Biden vier jaar geleden won door zijn boodschap op de economie te richten.” Wat bleef er vier jaar later over van de mooie woorden? Joe Biden had gewaarschuwd voor het risico dat 20 miljoen mensen zouden worden uitgesloten van de publieke ziektekostenverzekering in het geval van een overwinning van Trump. Onder Biden waren het er 25 miljoen. Huisuitzettingen hebben nu het niveau van voor de pandemie overtroffen en er waren nog nooit zoveel daklozen.
De meeste commentatoren in de gevestigde media in Europa hebben de mond vol van de “goede macro-economische cijfers” van Biden en betreuren het feit dat het “gevoel van de bevolking” anders is. Misschien moeten ze zelf eens een paar nachten op straat slapen vooraleer ze neerbuigend spreken over ‘economische gevoelens’?
Geen loonsverhoging terwijl miljardairs gepamperd worden
Het centrale idee van Kamala Harris en de Democraten was om zich te richten op Republikeinse kiezers die niets van Trump moeten weten. De Democratische Partij was nooit een linkse partij, maar dit was de meest rechtse campagne in lange tijd. De oorlogszuchtige opstelling op het buitenlandse toneel ging gepaard met een onthutsende leegte op het sociale front.
Kamala Harris verscheen herhaaldelijk aan de zijde van de Republikeinse Liz Cheney. Deze Democratische rekruut ligt aan de basis van de nationalistische groep ‘Keep America Safe’, die zich onder meer richt tegen de advocaten van gedetineerden in het kamp van Guantanamo. Ze was tegen Trump om de politieke erfenis van haar vader te verdedigen. Haar vader is Dick Cheney, CEO van oliemultinational Halliburthon en vicepresident in de regering van George W. Bush toen die Irak binnenviel. De onwrikbare steun van Kamala Harris voor het Israëlische regime leidde uiteraard tot grote woede onder Amerikanen van Arabische afkomst en moslims.
Het antwoord van de Democraten op het ‘Elon Musk-effect’ was door op de proppen te komen met een eigen prominente miljardair. Mark Cuban verklaarde: “Ik ben sociaal liberaal, maar fiscaal conservatief (…). En ik denk dat vicepresident Harris perfect past bij onze missie.”
Het verhogen van het federale minimumloon is al jaren een belangrijk campagnekwestie in de Verenigde Staten. Nu bedraagt dat amper 7,25 dollar per uur. Na een aantal succesvolle lokale campagnes voor hogere minimumlonen beloofde Biden in 2020 om het federale minimum op te trekken tot 15 dollar per uur en om de mogelijkheden van werkenden om zich te organiseren en collectief te onderhandelen te versterken. Daar kwam niets van in huis. Nu bewees Harris pas op het einde van de campagne lippendienst aan dit symbolische bedrag, dat ver achterhaald is door de inflatie. In haar 35 publieke optredens werd een hoger minimumloon slechts twee keer vermeld, telkens zonder precieze indicatie.
Trump won met iets minder stemmen dan in 2020. Harris kon echter slechts 68 miljoen kiezers mobiliseren, terwijl Biden er in 2020 nog 81 miljoen had. Deze verkiezingen zijn vooral een historische nederlaag voor de Democraten.
Streven naar verandering en een wanhoopskreet
Dit neemt natuurlijk niet weg dat de overwinning van Trump de haat verankert en de vervreemding van grote delen in de samenleving zal versterken. De frustratie neemt toe door het ontbreken van een vooruitzicht op betere leefomstandigheden of collectieve strijd ervoor. Geconfronteerd met een kwellend gevoel van machteloosheid, is het gemakkelijker om naar beneden te schoppen, naar de meer kwetsbaren, dan terug te vechten tegen de wereld van de machtigen. Dit verklaart waarom er zoveel mensen met een migratie-achtergrond alsnog voor Trump stemmen.
Het stimuleren van collectieve strijd om overwinningen te behalen, is op dit moment een cruciale kwestie. ‘Don’t mourn, but organise’, zei de revolutionaire vakbondsleider Joe Hill (1879-1915) destijds al. Er is geen andere remedie dan de opbouw van een politiek alternatief dat gebaseerd is op collectieve actie, stevig verankerd in een klassenbenadering en dat alle onderdrukte mensen even fel verdedigt als de Democraten en Republikeinen, elk op hun eigen manier, de heersende kapitalistische klasse verdedigen.
Zoals Daniel Zamora opmerkt: “Het trumpisme lijkt geen anomalie te zijn, maar het meest zichtbare symptoom van een liberalisme in verval en, in zijn Europese versie, van een linkerzijde die nog steeds niet in staat is om de loop van de geschiedenis om te keren.” Het omkeren van de loop van de geschiedenis is waar links naar moet streven, een revolutionaire verandering van de hele samenleving. Zonder dit zal de toekomst nog ergere dingen in petto hebben dan Trump. Vergeet niet dat we destijds dachten dat het niet erger kon zijn dan Bush…
1) “La victoire de Trump, par-delà les fantasmes”, Daniel Zamora, revuepolitique.be, gepubliceerd op 7 november 2024.
